نژاد ، زبان و لهجه ی مردم شیراز

نژاد :
مردم شیراز اصالتی آریایی دارند و در اصل پارسی هستند و با آنچه هرودت در مورد مردم پارس باستان تعریف می کند به طور کامل برابری می کند.بیشتر شیرازی ها لاغر اندام با قامتی متوسط ، سبز چهره و دارای چشمانی سیاه ، صورتی گرد و موهای سیاه و خرمایی هستند.

در یورش ویرانگر اسکندر به پارس ، شهر پاسارگاد ویران گردید و مردم پارس مجبور به سکونت و ساخت شهر استخر شدند ، اما در پی یورش اعراب مسلمان ، شهر شیراز رونق یافت  و رفته رفته شهر استخر رونق خود را از دست داد و مردم ابوکالنجار به طور کامل به شیراز نقل مکان کردند.

با شهرنشینی اعراب درشیراز و جدایی آنها از بیابانگردی ، آمیزش آنها با مردم شیراز و پذیرش فرهنگ مردم شیراز تسریع شد که از لحاظ زبانی و سجایای اخلاقی به اشتراک دست یافتند.در ادوار بعد نیز با وجود حمله مغول و تدبیر اتابکان و بعدها یوروش تیمور ، شیراز خسارت چندانی ندید.

زبان :

زبان مردم شیراز فارسی است ، ولی با تفاوت لهجه و سخن گفتن در طرز بیان ، شیرینی و شیوایی آن مورد توجه سایر نقاط ایران است. شیرینی گفتار مردم شیراز در سخن سخنوران آن نیر نمود یافته است، تا جایی که سعدی و حافط با این زبان شهرت جهانی یافته اند و حتی بعضی ، زبان ادب فارسی امروز را زبان سعدی می دانند ، به تعبیر سعدی :

هر متاعی ز معدنی خیزد

شکر از مصر و سعدی از شیراز

نه تنها ادیبان و سخنوران به شیرینی و فصاحت کلام شهره اند ، بلکه مردم عامی این خطه در تخفیف کلمات و ادا جملات هر شنونده ای را به وجد می آورند. ادوارد براون لهجه ی شیرازی ها را یکی از خالص ترین و شیرین ترین لهجه های ایران می داند. لارنس لاکهارت ، آهنگ و لحن صدای شیرازی را بسیار دلنشین می داند.

شیرزای ها سعی زیادی در درست تلفظ کردن واژه های عربی و فارسی دارند ، بنابراین تلفظ آنها اغلب مورد تقلید و استشهاد قرار میگیرد. شیرازی ها به جای ضمیر اشاره " آن " از لفظ " اُو" استفاده می کنند و با حرکت "آ" در "را" علامت مفعولی میگردد و تبدیل به "او" می شود.مانند : کتاب { کتابو } – کاسه { کاسو } و در اشخاص آقا { آقو } و کاکا { کاکو} .

در شیراز هنوز در محلات قدیمی تر بیشتر به لهجه ی شیرازی سخن میگویند تا بقیه مردم. مثلا لهجه ی اهالی و کسبه محله ی سعدی ، لب آب ، دروازه قصاب خانه ، دروازه شاه داعی الله و ... تفاوت آشکاری با لهجه اهالی و کسبه ی دیگر نقاط شهر دارد.از نمونه واژه های رایج در شیراز می توان به موارد زیر اشاره نمود : 

آسيو = آسياب
asiov

باريکلو = بارک لله
barikallo

برو بالو = برو بالا
 boro balo

بو = بابا ، پدر
bovo

بونه = بهانه
bune

تارف = تعارف
tarof

توه = تاوه ،تابه
towe

تويدن = تابيدن
towidan

چپو = چپاول
capow

داتی = دهاتی
dati

آتيش= آتش
atish

آخرشو = آخرشب
axere sow

آفتو = آفتاب
aftov

آمو = اما
amu

ازب = ازبس که
azbe

افتيدن = افتادن
oftidan

اقد = اين قدر
egad

اگه = اگر
age

اوبر= آن طرف
abar

اوتو = درآن اطاق
uto

اور = او را
ure

اورک = آورک ، تاب
owrak

اوسار= افسار
owsar

اوسن = آبستن
owsan

اوشن = آويشن
owshan

اوطو = آن طور
utowr

اوکله = آبگوشت کله، کله پاچه
owkalle

اوکی = آبکی
owaki

اوله (رو) = آبله (رو)
owle ru

اوله مرغون = آبله مرغون ( مرغان)
owle mor gun

پاشدن = بلند شدن
po shodan

اووختا = آن وقت ها
uvaxta

اووختال = آن وقت تا به حال
uvaxtalo

او ياری کردن = آبياری کردن
ow yari kerdan

ای شم _ آهای ، با شما هستم
oy somo

ای طو = اين طور
itow

اينه = آينه
oyne

بادبادک = بادکنک
bad badak

بادبيزن = بادبزن
bad bizan

باقله = باقلا
baggele

بالخونه = بالاخانه
balxune

ب ت = با تو
bato

ب دونه = به دانه
be dune

ب ز = بهتر از
baa ze

بس = بست است، کافی است
 basse

بض = بعض
baaze

بکری = بکرايي (يکی از مرکبات)
bakroy

بون = بام
bun


نوشته شده توسط امین در روز جمعه ، 21 خرداد 1389 ، ساعت 21:33 .

Posted in: فرهنگی