شهرداري شيراز از نظارت بر تابلوهاي شهري دريغ مي‏‏كند

يك كارشناس ارشد ارتباط تصويري: شهرداري شيراز از نظارت بر تابلوهاي شهري دريغ مي‏‏كند
فقدان نگاه صاحبنظران فرهنگي هنري نقص اصلي تابلوهاي تبليغاتي
تابلوهاي ترافيكي نقش اصلي در ايجاد فضاي آشفتگي بصري شيراز دارند

 
يك كارشناس ارشد ارتباط تصويري و مدرس دانشگاه سوره در شيراز  معتقد است:شهرداري شيراز از نظارت بر تابلوهاي شهري دريغ مي‏‏كند و تابلوهاي شهر جز آشفتگی بصری و مرارت روانی ارمغان دیگری براي شهروندان به همراه ندارد.

جمشيد آراسته  درباره وضعيت تابلوهاي شهري در شيراز به خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) منطقه فارس، گفت: تابلوهای شهری شناسنامه ی هر شهری هستند زيرا تابلوها نماد اولیه اطلاع رسانی و یکی از مهمترین مولفه های مبلمان شهری هستند. افراد مختلف با خروج از محل سکونت خود در اولین چشم انداز بصری در کوچه ها و خیابان ها، با کسب آگاهی از محتوای این تابلوها به اهداف و اماکن مورد نظر خود می رسند و اصولا این تابلوها هستند که به شهر هویت بخشی می کنند و مخاطب را از موقعیت و اهداف زیرمجموعه خود آگاه می کنند و به عبارت دیگر خود تعریف جزء از یک کل هستند.

وي افزود: فقدان وجود چنین شاخصه ی با اهمیتی، زندگی شهری را کلافی سردرگم  و مستلزم صرف وقت و هزینه برای دستیابی به محل مورد می‏كند و این بر متولیان و مجریان طراحی، ساخت و نظارت بر جغرافیای شهری است  که رونق داد و ستد و آمد و شد را با این نمادها ممکن سازند.

آراسته ادامه داد: می طلبد که فرم، رنگ و محتوای تابلوهای شهری و نیز موقعیت مکانی و زمانی آنها دارای توجیه مناسب و در چهارچوب اصول و قواعد زیبایی شناسی بصری باشد.

اين كارشناس گرافيك براين باور است شهرداری کلان شهر شیراز به عنوان متولی و مالک شهری با آن سابقه قابل تامل تاریخی، فرهنگی و مذهبی که به قولی برخی از نشانه های اولیه تمدن و شهرنشینی انسانی در مجاورت او در تخت جمشید متجلی گشته است، نظارت خود را از تابلوهای شهری دریغ می کند.

وي ادامه داد: نیم نگاهی به یکی از خیابانهای سطح شهر شیراز، جز آشفتگی بصری و مرارت روانی ارمغان دیگری به همراه ندارد هر کس از ظن خود طرح می آفریند و نقش در می اندازد.

آراسته افزود: در اکثر کلان شهر ها و شهرهای جهان ضوابط و دستورالعمل های مدونی در این زمینه توسط شهرداریها تهیه و اجرا می شود و صاحبان حرف و مشاغل و ادارات و سازمانها ملزم به رعایت آن هستند به عنوان مثال در همسایه جنوبی خلیج فارس و در امارتهای متحده عربی صنوف مختلف نه تنها در مکانهای تعریف شده مجاز به فعالیت می باشند که حتی نوع رنگ، اندازه، ابعاد و قلم مورد استفاده و نیز زاویه دید تابلوها و نیز تعداد تابلوها می بایست تابع قواعد خاصی باشد.

وي ادامه داد: در بررسیهای انجام شده نسبت به تابلوهای اداری-سازمانی با تنوع ناهمگونی روبرو هستیم. فارغ از اینکه بر سردر سازمانی عظیم تابلویی کوچک آویزان می شود و بر دیوار اداره ای کوچک تابلویی بزرگتر از قواره ی آن اداره نصب می شود، در بخشی از سازمانها تابلوها با جنسیت های متنوعی از آهن و مس و برنج و گالوانیزه به کار رفته اند. در جایی از نئون استفاده شده است و در اداره ای دیگر تابلوها از جنس پلکسی گلاس و بنر و فلکسی فیس ساخته شده اند. اداره ای نام خود را بر دیوار خوشنویسی کرده است و سازمانی هم با کاشیکاری سردر خود را تزیین كرده است.

به اعتقاد اين كارشناس گرافيك به جاست که شهرداری به عنوان متولی و مالک اتمسفر شهری (فضای عمومی شهر و بیرونی اماکن و ساختمانها متعلق به همه شهروندان است) با اتخاذ تصمیمی قابل توجیه به این نقیصه که منجر به کاهش شخصیت سازمانها و ادارات در جمع بندی کلی می شود بی تفاوت نباشد. اماکن اداری و سازمانی ارزش و پرستیژ خاص خود را چه از بعد معماری و نما و چه از بعد شناسنامه ای می بایست داشته باشند. ضمن آنکه لازم است تا شهر شیراز به عنوان مدعی پایتخت ادبی و خواهرخواندگی با برخی از شهرهای جهان، میزبان توریستها، جهانگردان، سفرا و میهمانان خارجی همانند بسیاری از کشورهای دو زبانه، ترجمه انگلیسی نام ادارات و سازمانها را به سردر خود بیافزاید.

وي با اشاره به گروه تابلوهای رفاهی-خدماتی، تصريح كرد: گروهی که بیشترین تضاد و آشفتگی بصری را در شهر ایجاد کرده اند به ظاهر  ابعاد، اندازه، فرم، رنگ و محتوای این تابلوها نه تنها با نوع فعالیتشان سنخیت ندارد که با اصول و قواعد هنری نیز بیگانه اند. شاید عدم وجود دستورالعملی در این زمینه سبب شده است تا هر کس که مختصر آشنایی با رایانه و برنامه طراحی داشته باشد به خود حق تصویرسازی تابلو سردر فروشگاهش را بدهد.

آراسته ادامه داد: در دنیای امروز حتی طول و عرض و ارتفاع واحد صنفی هم متناسب با نوع فعالیت آن تایید می شود در شیراز اما فروشگاه 2 متری با فروشگاه چند صد متری تفاوتی ندارد و بر سردر هر دو تابلو « سوپرمارکت ...» آویزان می شود. از نظر نگارشی هم قابل نقد هستند چرا که نام قصابی را «لاله» گذاشته اند و بر ساندویج فروشی نام «سکه» داده اند. فارغ از این در میانه مکانیکی و تعویض روغنی و کابینت سازی و جوشکاری به ناگاه میوه و تره باری و فالوده بستنی و گوشت فروشی دایر می شوند و مشخص نیست که چگونه مجوز فعالیت صنوف بدون توجه به موارد بهداشتی و سلامتی صادر می شود و یا نظارت ثانویه چگونه شکل می گیرد. تدوین دستورالعملی روشن و واضح تبعا روح و روان شهروندان را به آسایش می رساند.

وي درباره تابلوهاي تبليغاتي نيز اظهار كرد: انگار با رشد فزاینده فضاهای مدرن تبلیغاتی از قبیل بیلبوردها و استندها در جهان امروز، ما نیز رشدی وارونه را دراین زمینه در شیراز شاهد هستیم.

اين كارشناس ارتباط تصويري افزود: نکته ی غیر قابل توجیه ایجاد فضاهای تبلیغاتی « تحت عنوان بیلبورد» توسط برخی ادارات و سازمانها در محوطه پیاده رو بیرونی و یا محوطه درونی در پشت نرده ها و دیوارهای اداره و سازمان خود می باشد که این امر نه تنها از حیث موازی کاری در چیدمان مبلمان شهری توسط اکثریت ارگانها، بدیع و منحصر بفرد است، از زاویه زیبایی شناسی نیز هیچگونه مراعاتی به نظر صورت نمی گیرد.

وي اضافه كرد: استفاده از « تحت عنوان بیلبورد»  از آن جهت است که بیلبورد دارای طول و عرض و ارتفاع و حتی ارتفاع تعریف شده از سطح زمین است و هر بیلبوردی بنا به چشم انداز مخاطب و طول و عرض خیابان مورد نظر تعریف می شود اما در اینجا ارتفاع اکثر بیلبوردها از سطح زمین  و زاویه دید آنها یکسان است و این سبب شده تا برخی بیلبوردها در پشت تنه های درختان، تیرهای برق و آنتن های تلفن همراه  و ساختمانها پنهان و غیر قابل دید یا مخدوش باشند.

به اعتقاد آراسته نقص اصلی تابلوهای گروه سوم عدم حضور نگاه صاحبنظران فرهنگی هنری است . احتمالا جنبه ی اقتصادی و عواید آن سبب شده است تا تابلوها در هر جایی از سطح شهر و با هر محتوایی که بعضا بی ربط با فضای پایتخت فرهنگی مذهبی ایران است ایجاد شوند. زاویه دید بیلبورد می بایست یا برای مخاطب پیاده رو، یا مخاطب سواره رو و یا هر دو تعریف شود. و مهمتر اینکه نوع کمپوزیسیون و محتوای بیلبورد هم باید به گونه ای طراحی شود که با گروه های هدف تعریف شده ایجاد ارتباط کند . اینجا اما در جایی که مخاطب پیاده رو به جهت نوع طراحی خیابان امکان حضور ندارد به ناگاه سر یک پیچ و زاویه غیر قابل توقف، بیلوردی با زاویه دید پیاده رو ایجاد شده که هم از فونت و پوینت ریز و غیر قابل رویت استفاده شده و هم سواره رو جز اینکه توقف کند و برای خود خطر آفرین شود تا بیلبورد را ببیند راه دیگری ندارد.

وي اضافه كرد: در جایی دیگر که زاویه دید مخاطب سواره رو ارجح است داستان بلعکس می شود.  ضعف دیگر هم در این زمینه نوع نصب بنر است که قاعده خاصی ندارد. یکی با طناب می بندد، یکی پرچ می کند ، یکی چسپ می کند ، یکی لیفه می کند و یکی هم بر دیوار میخ می کند. در این مورد نیز شهرداری می تواند قانونی بریزد و به این بلبشوی فرهنگی هنری پایان دهد.

آراسته در ادامه بررسي وضعيت تابلوهاي شهري در شيراز به بررسي تابلوهاي ترافيكي پرداخت كه به اعتقاد او نقش اصلی را در ایجاد فضای ناهنجار آشفتگیهای بصری شهری دارند و از چند نظر قابل بررسي هستند.

وي ادامه داد: یکی ابعاد و محتوای آنها و دیگری استفاده از ترجمه لاتین که اتفاقا بیشترین نقد را به همراه دارند. آنچه دیده می شود موازی کاری میراث فرهنگی و شهرداری و احیانا راهنمایی و رانندگی است. با چند گونه رنگی (سبز و سفید و قهوه ای) و ابعاد  و فرمهای مختلف این تابلوها روبرو هستیم . شاید توجیه این باشد که اماکن تاریخی، خدماتی و امثالهم با رنگهای خاص مشخص می شوند اما مشاهده می شود که تابلوهای مشابه و از یک سنخ به خصوص در خیابانها و بزرگراههای جدیدالاحداث دیده می شود که با دیگر خیابانها متفاوتند و این بی ثباتی برای شیرازشگون ندارد.

آراسته ادامه داد: همانگونه که پیشتر توضیح داده شد اینجا شیراز است و به حق مدعی داشتن عناوین متعدد فرهنگی و مذهبی . ارتباطات بین المللی به ظاهر در این شهر رونق یافته و مراودات فرهنگی آغاز شده است. اما ظاهرا توان  استخدام و یا پرداخت حق الزحمه یک کارشناس بی نام و نشان زبان و ادبیات انگلیسی که سیل بیکارانش در بازار بسیارند هم وجود ندارد  که تعارضات بیشمار و تضادهای متنوعی از غلطهای انشایی و املایی ترجمه لاتین این تابلوها را مرتفع کند.

اين كارشناس ارتباط تصويري افزود: اگر این ترجمه ها به جهت حضور افراد و میهمانان غیرفارسی زبان است، که با بررسی های انجام شده به چنین نتیجه ای منتج نگشت. بدون شرح اضافه  و با توضیح اینکه این تابلوها حی و حاضر هستند و نیازی به شرح تصویری ندارد و شهرداری میتواند با ماموریتی کوچک این نقیصه نابخشودنی را رویت و علاج کند به نمونه های عینی توجه کنید: نامهای مقدسی چون « قرآن» ، « شاهچراغ »، نامهای ائمه و امثالهم به جهت آنکه « اسم خاص» هستند ترجیحا در زبان لاتین به همین گونه تحریر می شوند اما اینجا ترجمه های متفاوتی وجود دارد . جایی ان را به لاتین Shahcheragh نوشته اند و در جایی دیگر آن را shrine ودر جایی با اضافه کردن حرف a   آن را sharine نام نهاده اند. نام دروازه قرآن را در بلواری Quran  در میانه همان بلوار Ghoran  و در انتهای آن بلوار Ghuran نوشته اند. در بلواری Qran و در جای دیگری از Qoran  استفاده شده است. واژه  دروازه را در خیابانی darvaze و در همان خیابان از gate  استفاده شده است.

وي ادامه داد: شهید را در جایی shahid  و در جای دیگر  martyr نوشته اند.نام  یاسوج را در بلواری Yasouj ودر جای دیگر Yasuj تحریر کرده اند.نام  بوشهر را به سه گونه Boshehr ، Bushehr و Boushehr نوشته اند. نام اصفهان در ابتدای بلواری به صورت Isfahan  و در انتهای همان بلوار Esfahan  نوشته شده است. آرامگاههای سعدی و حافظ را جایی Saadi tomb  ، جایی aramgahe Saadi  ، جایی Saadi mausoleum  و در جایی Saadiye نام نهاده اند و حافظ نیز همینگونه است. معالی آباد را جایی Maaly abad  و در جایی دیگر  Maali abad  نوشته اند. نام بلوار جمهوری اسلامی را در ابتدای بلوار  Islamic Republic Blvd.  و در انتهای بلوارBlvd. jomhouri slami  که با حذف حرف (I)  در کلمه اسلامی همراه است نوشته شده است. نام میدان امام حسین را جایی Emam Hossein  و در جایی مانند تلفظ غلیظ مداحان  Emam Hosain نوشته اند. قصردشت را جایی با تلفظ عربی Ghasrodasht و در جای دیگر Ghasrdasht استعمال شده است. میدان هفت تنان را به لاتین  Haft tanan St. یعنی خیابان هفت تنان نوشته اند. خیابان استعجاب را با فتح حرف (ت) Estaajab نوشته اند و واژه آیت الله را با فتح حرف (ت) Ayatallah  نوشته اند. نام امام خمینی را به سه روش Khomeini، Khominiو Khomaini به تحریر درآورده اند. در اقدامی بدیع نام خیابان سلحشور جنوبی را north salahshour ( یعنی سلحشور شمالی)  و بالعکس نام  خیابان سلحشور شمالی را south salahshour  نوشته اند.

آراسته اضافه كرد: یکی از شاهکارها و جدیدترین واژه ای که احتمالا پس از نام وووزلا به فرهنگ لغت انگلیسی افزوده خواهد شد حرف (A)  به جای واژه «علیه السلام » است که به عنوان مخفف درنظرگرفته شده است  و در کنار نامهای امام علی (ع) و امام رضا (ع) به صورت Emam Reza A  و Emam Ali A آمده است. و دردآور آنکه تابلو سازمان ترافیک شهرداری به صورت Traffic Organisation نوشته شده است یعنی به جای حرف (z) از حرف (s) استفاده شده است.

وي ادامه داد: نمونه بسیار دیگری که از حوصله مخاطب خارج است گر چه باید تاکید کرد که این امر متعلق به شهردار و شهرداری امروز شیراز نیست و متولیان دوره های گذشته به نوعی مقصرند، به نظر هیچگونه نظارتی بر این آبروی بین المللی صورت نمی گیرد و با عرض احترام به همه کارکنان شهرداری ،احتمالا  هر کس که از در وارد می شود به او سفارش ساخت تابلو داده می شود و او هم با مشورت دوستان و رفقا واژه ی جدید انگلیسی خلق می کند و بر دیوارهای زنگار گرفته این شهر سلمان و سلیمان می آویزد.

آراسته اضافه كرد: راه حل عاجل آنست که شهرداری نسبت به موارد فوق که برای مخاطب محترم غیر فارسی زبان تعبیه شده است اقدامی عملی انجام دهد و با اتخاذ رویه ای واحد این نقیصه را با دستورالعملی برای همیشه جبران کند. دیگر آنکه اگر قرار است به سمت الگوهای متین و فاخر ایرانی اسلامی و ارزشهای تاریخی و مذهبی هدف گیری کنیم و به مقصود برسیم پیشنهاد می شود تا شهرداری با استفاده از نظرات صائب دلسوختگان فرهنگ و هنر این شهر، نمادها و المانهای ایرانی اسلامی را در قالب فرم و فضای تابلوها و بیلبورهای شهری درآمیزد.

14 شهریور 1389 .